روز قانون اساسی تایلند 10 دسامبر 1932 [19 آذر
1319] برابر با سالگرد تصویب سلطنت مشروطه در تایلند است. تایلند تا پیش از آن
بمدت قریب نزدیک به هشتصد سال دارای سلطنت مطلقه بود که در نتیجه انقلابی بدون
خونریزی و با اعتراضات مردمی در ششم تیر 1311[27 ژوئن 1932] مشروطه سلتنتی جایگزین
آن شد. از آن زمان تا کنون، تایلند بطور متوسط هر چهار سال یکبار دارای قانون
اساسی جدیدی بوده است. قانون اساسی کنونی مصوب سال 2017 است مجموعا از سال 1932 تا
2017، 20 قانون اساسی تصویب شده اند. مطابق قانون اساسی کنونی اگرچه از نظر اسمی این
کشور یک سلطنت مشروطه با دمکراسی پارلمانی است، اما در حقیقت یک دیکتاتوری نظامی تحت
حزب جونتا محسوب می‌شود.
قوانین اساسی تایلند از سال 1932 تا کنون
- Temporary
Charter for the Administration of Siam Act 1932
- Constitution
of the Kingdom of Siam 1932
- Constitution
of the Kingdom of Thailand 1946
- Constitution
of the Kingdom of Thailand (Interim) 1947
- Constitution
of the Kingdom of Thailand 1949
- Constitution
of the Kingdom of Thailand 1932 (Revised 1952)
- Charter
for the Administration of the Kingdom 1959
- Constitution
of the Kingdom of Thailand 1968
- Interim
Charter for Administration of the Kingdom 1972
- Constitution
for the Administration of the Kingdom 1974
- Constitution
for Administration of the Kingdom 1976
- Charter
for Administration of the Kingdom 1977
- Constitution
of the Kingdom of Thailand 1978
- Charter
for Administration of the Kingdom 1991
- Constitution
of the Kingdom of Thailand 1991
-
Constitution of the Kingdom of Thailand 1997
-
Constitution of the Kingdom of
Thailand (Interim) 2006
-
Constitution of the Kingdom of Thailand 2007
-
Constitution of the Kingdom of
Thailand (Interim) 2014
-
Constitution of the
Kingdom of Thailand 2017
مشخصات
جدیدترین قانون اساسی این کشور در سال 2017
میلادی به تصویب رسیده که حکومت پادشاهی مشروطه را در چارچوب نظام پارلمانی به
رسمیت شناخته است. در این نظام، پادشاه به طور موروثی تعیین شده و ریاست کشور را بر
عهده اوست، مطابق اصل هفتم وی می بایست پیرو مذهب بودایی باشد. ریاست دولت (قوه‌ی
مجریه) نیز با نخست‌وزیر است که با رأی اکثریت نسبی مجلس نمایندگان این کشور
انتخاب شده و توسط پادشاه منصوب می‌شود.
پادشاه جایگاهی درخور احترام و عبادت دارد چرا
که مقام سلطنت از محبوبیت و حتی قداست ویژه‌ای در میان اکثریت مردم برخوردار است. اصل
ششم بیان می دارد پادشاه باید در موقعیت عبادت تکریم شود و هیچ کس نباید پادشاه را
در معرض هر نوع اتهام یا عملی قرار دهد. هم‌اکنون واجیرالونگکورن از خاندان چاکری
پادشاه تایلند است. وی با درگذشت پدرش، بومیپول آدولیاده به سلطنت رسید. وی، علی‌رغم
وقوع چندین کودتای نظامی در دوران سلطنتش، نقشی مهم در ثبات کشور داشت.
متن قانون اساسی تایلند با مقدمه‌ای بلند شروع
می گردد و شامل شانزده فصل زیر در 279 بخش(اصل) است.
1. مقررات عمومی
2. پادشاه
3. حقوق و آزادی‌های
مردم تایلند
4. وظایف مردم
5. وظایف دولت
6. اصول راهنمای
سیاست‌های ملی
7. شورای ملی
8. شورای وزیران
9. تضاد منافع
10.
دادگاهها
11.
دیوان قانون اساسی
12.
ارکان مستقل
13.
رکن دادستانی دولتی
14.
اداره محلی
15.
اصلاح قانون اساسی
16.
اصلاحات ملی
ساختار کلی
مطابق اصول ذیل فصل اول و دوم قانون اساسی که
مربوط به مقررات عمومی و پادشاه است، تایلند یک پادشاهی متحد و تجزیه ناپذیر به
شمار می‌رود که دارای رژیم حکومتی دمکراتیک است؛ قدرت حاکمیت متعلق به مردم تایلند
است و پادشاه به عنوان رئیس کشور باید چنین اختیاراتی را از طریق شورای ملی، شورای
وزیران و دادگاهها مطابق با مفاد این قانون اساسی اعمال کند.
مذهب دولتی و مورد حمایت
بودایی است.(اصل شصت و هفت) گرچه مطابق اصل سی و یکم افراد می‌توانند ضمن بیان
مذهب خود و انجام امور دینی به پرستش بپردازند.
حقوق و آزادی‌های فردی
اصل چهارم بیان می‌دارد: "کرامت انسانی،
حقوق، آزادی و برابری مردم محافظت می شود و مطابق این قانون اساسی، مردم تایلند از
حمایت برابر برخوردار خواهند شد." اصل چهل هشتم نیز به افراد بالای شصت سال
حق برخورداری از یارانه دولتی در صورتی که درآمدشان برای زندگی آبرومندانه کافی
نباشد، اعطا می‌کند.
اصل بیست و هفتم:
" همه افراد در برابر قانون برابرند و علاوه
بر اینکه از حقوق و آزادی‌هایی برخوردار هستند به طور مساوی نیز مورد حمایت قانون قرار
می‌گیرند.
زن و مرد باید از حقوق دارای حقوق برابر هستند..
تبعیض ناعادلانه علیه شخص به دلیل اختلاف در اصل،
نژاد، زبان، جنسیت، سن، معلولیت، وضعیت جسمی یا بهداشتی، وضعیت شخصی، وضعیت اقتصادی
و اجتماعی، اعتقاد مذهبی، تحصیلات یا دیدگاه سیاسی که خلاف مقررات قانون اساسی نیست،
مجاز نمی‌باشد.
اقدامات تعیین شده توسط دولت به منظور از بین
بردن موانع یا ارتقاء توانایی افراد در استفاده از حقوق و آزادی‌های خود بر اساس پایه
برابر با شخص دیگر یا حمایت از کودکان، زنان، سالخوردگان، افراد دارای معلولیت یا
افراد محروم به عنوان تبعیض ناعادلانه تلقی نمی شود.
اعضای نیروهای مسلح، نیروی انتظامی، مقامات
دولتی، سایر مقامات ایالتی، افسران یا کارمندان سازمان های دولتی از حقوق و آزادی
های مشابه افراد دیگری برخوردار می شوند، به جز مواردی که قانون به طور خاص در
رابطه با سیاست، صلاحیت‌ها یا اخلاقیات محدود می‌شوند."
اصل پنجاه و چهارم دولت را موظف به ارائه
دوازده سال آموزش به هر کودک از پیش دبستانی تا انتهای تحصیلات اجباری، می‌نماید.
اصل نودو پنجم با تعیین حداقل سن انتخاب کردن
به سیزده سال، همچنین به همه اتباع تایلند که بیش از پنج سال از اخذ تابعیتشان گذشته
باشد، حق انتخاب کردن و رای دادن اعطا می کند.
اصل نود و هفتم به اتباع تایلندی(از طریق تولد)
بالای 25 سال حق انتخاب شدن می دهد.
قوه مقننه
قوه قانون‌گذاری در پادشاهای تایلند با نام
شورای ملی دومجلسی و متشکل از مجلس نمایندگان(350 نماینده) برای چهار سال از زمان
تشکیل و شروع و مجلس سنا(200 سناتور، با شرط چهل سال برای نامزدی) برای پنج سال
از زمان انتخاب است. رئیس مجلس نمایندگان رئیس مجلس شورای ملی و رئیس
مجلس سنا معاون رئیس مجلس شورای ملی است.
اصل یکصد و هشتاد و چهارم ذیل فصل نهم قانون
اساسی با عنوان تضاد منافع، نمایندگان مردم در مجلس و سنا را به صراحت از موارد
زیر منع کرده است:
اعضای مجلس نمایندگان و سنا نباید:
· دارای مقام و وظایفی
در سازمان دولتی، آژانس دولتی یا شرکت دولتی باشند، یا مقام یک مجمع محلی یا یک مدیر
محلی را در اختیار داشته باشد.
· دخالت یا مداخله مستقیم
یا غیرمستقیم در هریک از موارد زیر و همچنین کسب هر گونه امتیاز از حکومت، سازمان
دولتی یا شرکت دولتی و یا طرف قراردادهای تحت انحصار با حکومت و سازمان دولتی شود؛
یا شریک یا سهامدار با شرکتی شود که چنین امتیازی را دریافت می‌کند یا به یک طرف
از قراردادهایی با چنین ماهیتی تبدیل می شود.
·
هر گونه مبلغ مالی یا منفعتی بیشتر
از آنچه که آژانس‌های حکومتی، دولتی یا شرکت‌ها به اشخاص دیگر در تجارت عادی داده
می شود، دریافت کنند.
· بطور مستقیم یا غیرمستقیم
هر عملی را انجام دهد که به معنای ممانعت یا مداخله در اعمال حقوق یا آزادی
روزنامه‌ها یا رسانه های جمعی باشد.
قوه مجریه
رئیس کشور، اختیارات و قدرت‌ها
ریاست کشور از آن پادشاه است و وی علاوه بر این
که از مصونیت های مختلفی برخوردار است، همچنین مطابق قسمت دوم اصل پنجم هرگاه هیچ
مقرراتی در قانون اساسی برای هر موردی قابل اجرا نباشد، مصوبه یا تصمیم مطابق پادشاه
به عنوان رئیس کشور در آن زمینه اتخاذ می شود. امضای معاهدات بویژه صلح و آتش‌بس و
همچنین امضای معاهدات با سازمان‌های بین المللی در اختیار پادشاه است و در دیگر
موارد نیز در صورت سکوت قانون، تصمیم دیوان قانون اساسی در این زمینه اجرایی خواهد
بود.
پادشاه علاوه بر ریاست نیروهای مسلح، نگاهبان
مذاهب نیز به شمار می‌رود. ملت تایلند صرف نظر از تولد و مذهب خود از حمایت مساوی
در لوای قانون اساسی برخوردار خواهند بود و پادشاه قدرت انحصاری ایجاد عناوین و
اعطای مدالها را دارا می‌باشد. انتصاب و برکناری مقامات خاندان سلطنتی و آجودان
سلطنتی صرفاً بر اساس فرمان همایونی صورت خواهد گرفت.
پادشاه به شدت مورد حمایت قانون نیز قرار دارد
و توهین به وی می تواند موجب سه تا پانزده سال حبس شود. از این منظر بر اساس گزارشات
خانه آزادی و عفوبین‌الملل، پادشاهی تایلند رکورددار است.
رئیس دولت
مطابق اصل یکصد و پنجاه و هشت، رئیس‌دولت نخست
وزیر است که بهمراه حداکثر 35 وزیر توسط پادشاه منصوب می شود. رئیس مجلس نمایندگان
نیز با امضای متقابل وی را تایید می نماید. نخست وزیر چه
بصورت متوالی و چه به صورت غیر از آن تنها هشت سال در این پست خدمت خواهد کرد. این
مدت، شامل زمانی که وی پس از خالی شدن کرسی به انجام وظیفه می‌پردازد نمی‌شود. شورای
وزیران به صراحت قانون اساسی دارای مسئولیت جمعی است.
قوه قضائیه
اصل یکصد و نودم: "پادشاه قضات و دادستان‌ها را نصب و برکنار می‌کند.
در هر مورد بدلیل فوت، بازنشستگی، انقضاء مدت کار یا خالی شدن کرسی، موضوع برای
اطلاع به پادشاه گزارش می شود. طبقه‌بندی قوه قضائیه و دادگاه های تایلند مطابق
ساختار زیر است:
و
