«ایران» و حقوق بین الملل: مصائب یک تغییر نام

ژرف نگری در بهره گیری از واژگان حقوقی بویژه در حقوق بین الملل برای نویسندگان، تنظیم کنندگان و خوانندگان متون حقوقی از آن سبب است که معانی و چیدمان این واژگان می تواند به آسانی سرنوشت ملت ها را تغییر می دهد؛ به دیگر بیان، برداشت متفاوت اشخاص حقوق بین الملل خصوصی و عمومی از این واژگان می تواند راه یک ملت، جان افراد و حقوق ایشان را دگرگون نماید؛ در حقیقت حقوق بین الملل زبان مشترک میان «ما مردم ملل متحد» و دارای اصول مشترک، هماهنگ و یکسان میان اشخاص بین المللی است  که در میان زبان های مختلف، زبانی خارجی و مشترک پدید آورده است که آگاهی، دانستن و بهره گیری بجا از این زبان برای  هر ملتی اهمیتی دوچندان می یابد؛ از موضوعاتی که در عرصه های بین المللی میان تابعان حقوق بین الملل اهمیت ویژه ای دارد، نامگذاری و خواندن اسامی کشورها، دولت ها و مناطق جغرافیایی مختلف است؛ نوشتار پیش رو سعی در بررسی اهمیت و مبنای حقوقی این نام ها و چندگانگی های عرفی از دید حقوق بین الملل با نگاهی بر تغییر نام کشور به «ایران» وهمچنین زبان و شاخآبه(خلیج) «پارسی» دارد.

می توان یکی از علل جسارت بیگانگان در آغاز تغییر عرف بین المللی نام خلیج فارس را گسست عرف حاصله از تغییر نام عرفی و رسمی پیشین در سال 1314 شمسی دانست که نام عرفی و پیشین منطقه پارس بوده که بصورت رسمی نیز استفاده می شده است. در این سال  بدستور دولت وقت، نام عرفی داخلی(در کشور و مردم) به نام منطقه ای و عرف بین المللی تعمیم داده شده وسبب گسست میان نام پارس از منطقه و شاخآبه پارسی شده است؛ اکنون پس از گذشت 80 سال، می توان نتیجه این گسست را به آرامی در تغییر عرف بین المللی جستجو نمود و در برخی موارد استفاده از هرگونه نام دیگری به غیر از شاخآبه پارسی(مانند خلیج همیشه فارس، خلیج فارس و امثالهم که معرب شده اسامی اصلی پارسی و بر خلاف عرف بین المللی نام مناطق نیز می باشند) می تواند به این روند قوت بخشد.

این پژوهش نگاهی دارد به موارد مشابه بین المللی و عرف استفاده از نام ها بصورت، محلی، منطقه ای و بین المللی و در ادامه می توانید بخش هایی از آن را مطالعه نمایید.

از سویی در نقشه ها و نوشتارهای رسمی و علمی بین المللی، نام پیشرفتگی دریایی که میان «ایران» و هفت کشور دیگر  قرار گرفته و از راه تنگه هرمز به دریای عمان متصل می گردد «پرشین گلف»،  می با شد اما در برگردان و کاربرد آن در متون پارسی از واژه «خلیج فارس« یا حتی «خلیج همیشه فارس»  استفاده می شود و سبب گردیده تا در اسناد بین المللی مانند معاهدات و کنوانسیون ها و یا نامه نگاری ها نیز آن را «پرشین»(به معنای پارسی یا متعلق به پارس) بنامند اما نام کشور و دولت مدعی نزدیکی نام و دارای بیشترین گستره و مرز با آن یعنی «ایران» متفاوت است و بر خلاف این عرف بین المللی، در متون رسمی و غیر رسمی داخلی پارسی نیز چندگانگی های بسیاری با عناوین «خلیج همیشه فارس»، «خلیج پارسی»، «شاخآبه پارس» و «دریای پارسی» وجود دارد که به چندگانگی بین المللی موضوع کمک می کند.

خواندن و نوشتن نام این منطقه جغرافیایی دارای عرف های مختلف ملی،  منطقه ای و بین المللی است که به ترتیب «پارس» یا «فارسی» و «پرشین» می باشند که اولی به زبان اصلی، دومی معرب  و سومی برگردان انگلیسی نزدیک به لاتین است. به همین خاطر حقوق مرتبط با تعیین نام کشورها و دولت ها و همچنین ارزیابی دیدگاه حقوق بین الملل و وظایف و تکالیف دولت ها و سازمان های بین المللی نیز  در ادامه ذکر می گردد؛ به دیگر سخن مبنای حقوقی خواست دولت ها برای تغییر عنوان خود و نام مناطق تحت حاکمیت، در حقوق بین الملل چگونه است و پذیرش یا رد آن در خصوص دول دیگر چه شرایطی را داراست؟

پژوهشی از اینجانب که پیش از این در دومین همایش مطالعات حقوق عمومی و بعدتر در جلد دوم کتاب ایران و چالش های حقوقی بین المللی معاصر (مجموعه مقالات) توسط انتشارات شهر دانش منتشر گردید.